මාතර ගඟේ ඉන්නා කිඹුලිගේ පැටියා....

මාතර ගඟ යනු නිල්වලා ගඟයි.එහි කිඹුලන් අඩුවැඩි වශයෙන් වෙසෙනා බව ශ්‍රී ලාංකිකයන් පමණක් නොවෙයි ලෝකවාසී සත්ව විද්‍යාව පිළිබඳ ඇල්මක් දක්වන්නාවූ අත්‍ය බහුතරයක් දෙනා දන්නා කරුණකි. පසුගිය දිනකද මාතර කද්දූව ප්‍රදේශයේ කාන්තාවක් දියනාමින් සිටියදී කිඹුලෙක් විසින් ඇදගෙන යාම හේතුවෙන් නැවත වතාවක් මාතර ගඟේ ඉන්නා කිඹුලිගේ කතාව කරළියට පැමිණියහ. කිඹුලිය ගැන කතාකිරීමට කලින් මාතර නිල්වලා ගඟ ගැන මදක් කතා කිරීම වඩාත් වටී.

  

  මාතර නිල්වලා ගඟ ආරම්භවන්නේ මාතර දෙනියාය හා රත්නපුරය වෙන්වෙන සීමාවේදීය. නැත්නම් සිංහරාජ ලෝකඋරුම රක්ෂිතයේ කඳුකර තෙත්බිම් ආශ්‍රිත ජල පෝෂක ප්‍රදේශයේ ජල මූලාශ්‍ර එක්වීමෙන් ඒවා දක්ඛිණ දිශාවට ගලාඒමෙන් නිල්වලා ගඟ නිර්මාණය වේ. ආරම්භක ජල පෝෂක සීමාවේදී කුඩා ඇලක් ආකාරයෙන් ඇරඹුණත් කිලෝමීටර සියයකට ආසන්න දුරක් සයුර බලා බඳ ලෙලවමින් පැමිණෙන නිල්වලා ගංකොමළිය මාතර නගරය ආසන්න තොටමුණ වෙරළ සීමාවෙන් භාරත් සයුරු කුමරු තුරුලට වදින්නීය. මාතර නිල්වලා ගඟ පුළුල්වීම ආරම්භවෙන්නේ අකුරැස්ස ගොඩපිටය ප්‍රදේශය ආසන්න වෙත්මය.එය කද්දූව,නාවිමන පෙදෙස් පසුවෙද්දී තවත් පලල වේ.

   අතීතයේ අසිරිමත් ගඟසිරි උළෙලක් මේ ගංඟාව මත පැවති බවට අතීත සාධක තවමත් සාක්ෂි ගෙනහැර පායි. මාතර සරම්මුදලි කවීන්ද්‍රයන් විසින් රචිත “ගංඟා රෝහණ වර්ණනාව“ කාව්‍ය කෘතියේ මේ “ ගංඟා රෝහණ පූජාව“ ගැන අසිරිමත් විවරණය පදබැඳ තිබීමම කදිම නිදසුනකි. “ගඟ රුහුණු වරුණ“ ගැන පසුවට ලිපියක් ඉදිරිපත්කරනට අදහස හිත්හි තබාගෙන දැනට දල අදහසක් පමණක් ඉදිරිපත් කරනවානම් ගංඟා රෝහණ පූජාව යනු මීට ශතවර්ෂ හතරකට පමණ පෙරාතුව මාතර ප්‍රදේශයේ බෞද්ධ යතීන්ද්‍රයන් සහ ප්‍රභූවරුන් මූලික කරගෙන මහජනතාව අකුරැස්ස ගඟ ඉහත්තාවෙන් අරඹා මාතර නගරය දක්වා නිල්වලා ගඟ දිගේ ඔරු පාරු සරසා ගෙන පිරිත් කියමින් පංචතූර්ය වයමින් කරන ලද අසිරිමත් ශාන්තිකර්මයක් බඳු පූජාවකි. මෙය අප නෙත් මතට සැබෑවක් කරමින් 2000 වර්ෂයේ නව සහස්‍රය ඇරඹුමෙන් පසු එවකට මාතර දිස්ත්‍රික් අමාත්‍ය මංගල සමරවීර මහතාගේ මැදිහත්වීමෙන් සිදුකෙරිනි.

  මාතර නිල්වලා ගංකොමලිය ගැන කතාකරද්දී “ආසයි බයයි“ බෝට්ටුව ගැන කතානොකර බැරිය. මීට දශක කීපයකට පෙරාතුව 1974 හෝ 1975 වර්ෂයේ මාතර නිල්වලා ගඟ කේන්ද්‍ර කරගෙන මගී ප්‍රවාහන හා සංචාරක මගී ප්‍රවාහන බෝට්ටු සේවාවක් පැවතිනි.රථ වාහන අඩු සමයක් වූ බැවින් මාතර තොටමුණ, පල්ලිමුල්ල, කොටුවේගොඩ,නාවිමන තොටුපලවල් හරහා ජනතාව ප්‍රවාහනය සිදුවිය. මගේ දැනුමට අනුව එක්තරා වෙසක් පොහොය දිනයක මාතර ජනතාවගෙන් පිරී ඉතිරී තිබුණු දිනක මේ බෝට්ටු සේවාවටද හඳ පායා තිබිණි. මේ අතර තිබූ “ආසයි බයයි“ නැමති තොටමුණු ප්‍රදේශයට අයත් බෝට්ටුව තරමක් විශාල සියයකට වැඩි පිරිසක් නංවා ගත හැක්කකි. නමුත් එය මාතර පැරණි පොල අසලින් සවස් භාගයේ  ගමන් අරඹද්දී පිරිසි දෙසීයකට ආසන්නව සිට ඇත. එහෙත් වේගයෙන් චාරිකාව ආරම්භකල යාත්‍රාවට කිලෝමීටරයකට වඩා දුරක් යන්නට නොහැකිවිය. මාතර පීක්වැල්ල ගඟ හැරවුම් වංගුවේදී ඉවුරට ආසන්නව ගමන් ගනිද්දී අසල් ගහක අත්තක් යාත්‍රාවේ වැදීමත් සමග සමබරතාවය ගිලිහී යාත්‍රාව ගඟ මැදදි පෙරලී එන්ජිම අක්‍රිය වී ඇත. එම අනතුරින් පනහකට අධික පිරිසක් ගිලී මිය ගිය අතර බොහෝ දෙනෙක් අපහසුවෙන් ගොඩට පැමිණ ඇත. මාතර නගරයේ ප්‍රබල සමාජ සේවකයන්ගේ ඉල්ලීම පරිදි එදිනට පසු වෙසක් පොහොයේ දෙවනි දිනය ශෝක දිනයක් ලෙස නම්කර තොරණ් ආලෝක නොදල්වා සංදර්ශන නවත්වා පිංකම් පමණක් පවත්වා එම ඛේදවාචකය සැමරීය. පසුව කවිකොළ වලින් කවි යට නැගුනු මාතර “ආසයි බයයි “ බෝට්ටුවේ කතාව අදටත් ඇන්ටන් ජෝන්ස් ගේ හඬින් “සයුර බලා බඳ ලෙලවා...“ ගීතයෙන් “ආසයි බයයි“ බෝට්ටුවේ ඛේදවාචකය අප අතර ගෙන එයි..

  මාතර ගඟේ කිඹුලිගේ කතාව කියන්නට ඇරඹි ලිපියේ වැඩිමනක් කියවුනේ නිල්වලා ගඟ ගැනය.එයට හේතුව නිල්වලා ගංකොමලියගේ අතීත පුවත් එතරම්ම රසවත් වීමය.එසේනම් තවත් මීලඟ ලිපියෙන් තවත් සොඳුරු මෙන්ම සෝදනවන තොරතුරු රැසක් මාතර ගඟ හා කිඹුලිය ගැන ගෙන එන්නට අපේක්ෂාවෙන් අදට මෙතනින් අකුරු කෙරුම නිමාකරමි....