කසාවත සහ බැට් පිත්ත

අපේ අම්මා දනට පිනට බොහෝම බරය. එබැවින් ඇය තමන්ගේ ජන්ම දිනය දා තම දෑතීන්ම පිලියෙල කල දක්ෂිණාව සංඝගත කිරීමේ වගකීම මට පැවරීය. එයට සහයට ලඟ ඥාතියෙක්වන ගුණසේන මාමා ද කැටුව යන්නට තීරණය කලෙමි. 

“හාමුදුරුවෝ කී නමක්ද?“

“දහ නමක්“

ගුණසේන මාමා ඇසූ පැනයට අම්මා පිලිතුරු දුන්නේ භක්තියෙනි. එය අසා ගුණසේන මාමාගේ නලලද රැලි වැටුණි.

“දැන් එහෙනම් දාන දෙන්නත් ලේසි නෑ..මේ ගමේ ඉන්න දුප්පත් මිනිස්සු එදා වේල හොයාගන්නෙත් අමාරුවෙන්..කොහොමද මන් දන්නේ නෑ හාමුදුරුවෝ දහනමකට දානේ දෙන්නේ...“

අම්මා කතාකලේ එයට විරුද්ධවය.

“ඒ වුනාට ඉතින් මේ ගෙදර මහ මිනිස්සු ඉන්න කාලේ ඉඳන් දීපු මාසේ දානේනේ..ඒවා එහෙම කියලා අතාරින්න පුළුවන්ද“

“ඒකනම් ඇත්ත..ඒ වුණාට හාමුදුරුවෝ දහ නමක් කිව්වට මමනම් පංසල පැත්තේ ගියපු කිසිම වෙලාවක හාමුදුරුවෝ තුන් හතර නමකට වඩා දැකලා නෑ...ඔය පොඩි හාමුදුරුවෝ උඩහ ගම  පැත්තේ රස්තියාදුකාරයෝ කීපදෙනෙක් සැරට ආස්සරේ කරනවා...මම දැකල තියනවා උන්ටික දන් ගේ අස්සෙත් රිංගගෙන ඉන්නවා...අනුමානයක් නෑ ඔය හාමුදුරුවෝ දහ නමක් ඉන්නවා කියලා දානේ ගෙන්නවන්නේ උන්ටත් එක්ක වෙන්න ඇති..“

ගුණේ මාමාගේ ඒ කතාවනම් අම්මාද විශ්වාස කල බව පෙනෙන්නට තිබුණි. කෙසේ වූවත් දහවල් දානය පිලියෙල කරදී අතුරුපස මෙන්ම තෙල් මල්ද රැගෙන ගුණේ මාමා සහ මම පන්සල බලා යන්නට විය.

  පංසල් වත්තට ඇතුලු වන විටම දුටුවේ සාමණේර හාමුදුරුවන් තුන් හතර දෙනෙක් අහල පහල කොලු කුරුට්ටන් සමග පංසල් වත්තේ ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාකරන ආකාරයයි. සිවුර බෝධිගරයේ ගලවා දමා අඳනය පිටින් සෙල්ලම් කරන සාමණේර හිමිවරු දෙස සිතුවිල්ලකින් තොරව බලා අපි පිටත් විය. නමුත් අපට ගමන් කිරීමට සිදුවූයේ ඒ අසලින්මය. මම අත් දෙකටම ගත් දන් භාජනද සහිතව එතනින් ගමන් කරන විටම සාමණේර හිමිනමක් පන්දුවට එල්ලකල පහරක් ඉහලින් විත් මා දකුණු අතේ තිබූ පරිප්පු හොදි භාජනයේ වැදී සමබරතාව ගිලිහී එය බිම වැටී හොදි බිම පුරා ඉහිරුණි. පංසල් වත්ත පුරා නිහඬතාව රජයන්නට විය.

“ඉවරයි නේද හොදි එක...පුදුම වැඩක් නේ මේක...පිට්ටනියට ගිහින් ගැහුවනම් හොඳයි මීට වඩා...“

ගුණේ මාමා තරහින් කියන විට මම පහත්වී හොදි භාජනය අහුලාගන්නට විය. හිතට දැනුනේ තරහකටත් වඩා මහත් වේදනාවක්ය. අම්මා මේ හොඳි භාජනය හදන්නට කොතරම් වෙහෙසුනාද. මෙයට පොල්ගෑවේ පෙරදින රාත්‍රී පොඩි අක්කාය. උදෑසන මෙයට පොල්කිරි මිරිකා ලිපේ තබා ඉහින් කනින් දාඩියද දමාගෙන මෙය රත්කලේ අම්මාය. අම්මා මෙය දුටුවානම් කොතරම් දුකක් දැනෙනු ඇද්ද. මාගේ සිතට ඇතුල්වූයේ එම සිතුවිල්ලය.

“සොරි අයියේ...“

පිත්තද රැගෙන හතිදාමින් මාවෙත පැමිණි සාමණේර හිමියන් මට කී දෙය ට මා වදනකිනුදු පිලිතුරු නොදී දන්ගෙය දෙසට පියනගන්නට විය. නොඑසේනම් මට බුදුබණද අමතක වන්නට තිබුණි.

  දන්ගෙය පුරාම පුස්ගඳ වහනය විය. සාමණේරවරු පස් නමකට ආසන්න පිරිසක් සිටියද ඉන් කිසිවෙකු උදේ දන්වේල පසු ඉඳුල් භාජන හෝ කුණු භාජනය අස්කර නැත. අපි දන් භාජන පැත්තකින් තබා ඒවා මුලින්ම අස්කලහ.

“මේවා ලොකු හාමුදුරුවන්ගේ වැරදි...චන්දානන්ද ලොකු හාමුදුරුවෝ ඉන්න කාලේ මේ පන්සලේ තිබුණු පිලිවෙල..උන්වහන්සේ ගමේම කෙනා නිසා මේක පණ වගේ ආරක්ෂා කල..කොච්චර ගමට නරක වුණත් සීවලී හාමුදුරුවොත් මේක ආරක්ෂා කලා ගෝලයන්ටත් හොඳට විනය කියලා දුන්නා...ඒකට දැන්...කාට කියන්නද මේවා..අර බුදු බණේ කියන්න වගේ බුද්ධ සාසනේ අවසන් ශ්‍රාවකයා පහලවෙන්න ගොඩක් ලඟයි වගේ...“

ගුණේ මාමා භාජන සෝදන අතර ආවේගයට මෙන් කීය. මම කිසිත් නොකියා භාජන අස්කරන්නට විය. ඒ අතර තවත් කුඩා සාමණේර නමක් හතිදාගෙන දිව එන්නට විය.

“දානේ තියලා යනවා නේද?“

සාමණේර හිමියන් ඇසීය. එය ඇසුවේ ගුණේ මාමාගෙන්ය. හිතේ ආවේගයට ගුණේ මාමා පිලිතුරු නොදුන්හ. මගෙන් නොඇසූ නිසා සහ හිතේ තිබූ වේදනාවට මමද පිලිතුරු නොදුන්හ.

“දානේ තියලා යනවා නේද?“

සාමණේර හිමියන් තවත් කීපවරක්ම එකම පැණය ඇසූ කල්හි මගේ සීමාවද ඉක්මවන්නට විය.

“නෑ..බුද්ධ පූජාව තියලා වැඳලා යන්නේ...මම දන්න විදියට දානේ දෙනවා කියන්නේ එහෙමයි...පොඩි හාමුදුරුවෝ බෝල ගහලා කැමති වෙලාවක ඇවිත් මේවා වලඳන්න...ඔබ වහන්සේලා බෝලෙන් ගැහුවේ ඔබ වහන්සේලටම ගෙනාපු දන් වේලට...ඒ වේල දෙන්න දරණ මහන්සිය පන්සලටම ලඟටම ගෙනැත් බෙදලත් යන නිසා ඔබ වහන්සේලා දන්නේ නැතුව ඇති...ඒ වගේම මම දන්න විදියට බුදුහාමුදුරුවෝ ශ්‍රාවක හාමුදුරුවන්ට පිඬු සිඟා වඩින්නට කියලා තමන් වහන්සෙත් එහෙම වැඩියේ ක්‍රියාවෙන්ම ආදර්ශේ දෙන්න.උන් වහන්සේ එහෙම කරන්න කියලා කිව්වේ තමන් ගන්න දන්වේලේ අගේ තමන්ට තේරෙන්නේ ඒක ගන්න දරණ මහන්සිය දැනුනම කියන එක තේරෙන්නයි...අවසර හාමුදුරුවනේ..“

එසේ කියා බෙදූ බුද්ධ පූජාව අතට ගත් මම බුදු ගෙය දෙසට යන්න සැරසෙන විටම දුටුවේ ජනේලය අසල අනෙක් සාමණේර හිමිවරුද බැට් බෝල සමගින් සිටින ආකාරයයි. මගේ ආවේගශීලී ස්වරයට ඔවුන් මදක් බියපත් වී ඇති අයුරු පෙනෙන්නට විය.

  මම ඒ පිළිබඳව සැලකිල්ලක් නොදක්වා තෙල් මල් හා බුද්ධ පූජාවද රැගෙන බුදු ගෙය දෙසට යන්නට විය. මගේ පිටුපසින් ගුණේ මාමාද එන්නට විය.

“ගුණේ මාමේ...අම්මට මේවා කියන්න එපා...හිත නරක් වෙයි...අපි වැඳලා අම්මට දීර්ඝායුෂ ප්‍රාර්ථනා කරලා යමු...“

අපි බුදුගෙයට ඇතුල් වන්නට විය.

“ධම්මාරාම...ගිහින් පින්  දීලා එන්න...“

ලොකු හාමුදුරුවන්ගේ හඬ ආවාස ගෙයි ඈතම කාමරයකින් රූපවාහිනියේ නාදයට මදක් වැඩි හඬකින් ඇසෙන්නට විය.